Ο σπουδαίος Αμερικανός ιστορικός, συγγραφέας, δάσκαλος και πολιτικός ακτιβιστής, πέθανε χτες σε ηλικία 87 χρόνων. 

  

  Συνήθιζε να λέει πως δεν έγινε ιστορικός για να συγγράφει και να διδάσκει ιστορία, αλλά για να την... αλλάξει. Και την άλλαξε. Στη συγγραφή και τη διδασκαλία, προσπαθώντας να την καθαρίσει από την "κόπρο του Αυγεία". Στη ζωή του, λειτουργώντας με συνέπεια και αγωνιστικότητα, ως πολιτικός ακτιβιστής, αρνούμενος να υποταγεί στο «σύστημα». Αποστασιοποιήθηκε εντελώς από την «πάγια-καθεστωτική» γραφή των στρατευμένων «ιστορικών», που  έβλεπαν την ιστορία από την πλευρά των νικητών και απέφευγαν να δουν οποιαδήπτε άλλη οπτική της γωνία και παράμετρο. Εκείνος ,στάθηκε στην άλλη όχθη και ως ιστορικός και ως ενεγός Πολίτης.

Ως επιστήμονας, πέρα από την αδιάκοπη προσπάθειά του να απεξαρτήσει την ιστορική πένα, από τη γνωστή αντίληψη  «η ιστορία ανήκει στο νικητή και αυτός τη γράφει», κατάφερε  με τον απλό, αφηγηματικό, απαλλαγμένο από ακαδημαϊκά ψιμύθια λόγο του, να κάνει την ιστορία γνωστή στα ευρύτερα λαϊκά στρώματα. Στους μαθητές του, που ήταν ιδιαίτερα αγαπητός, συνήθιζε να λέει: «θέλω να φεύγετε από το μάθημά μου όχι απλώς καλύτερα ενημερωμένοι, αλλά και περισσότερο έτοιμοι να εγκαταλείψετε την ασφάλεια της σιωπής, να ορθώσετε ανάστημα απέναντι στην αδικία, όπου τη συναντάτε».
 

Ως ενεργός πολίτης, στάθηκε δυνατός αντίπαλος της Εξουσίας και ειδικά  της εξαρτημένης δικαιοσύνης. Κήρυξε την ανυπακοή σε κάθε μορφή πολιτικού-κομματικού κατεστημένου και την καταπάτηση κάθε νόμου που ο ενεγός Πολίτης κρίνει άδικο. Βίωνε στην καθημερινή ζωή τον πολιτικό του ακτιβισμό,με την άρνησή του να ενδώσει ακόμα και σε απλές μορφές εξουσίας, και όχι μόνο της κρατικής. Από την άλλη, όμως, ήταν σφοδρός πολέμιος κάθε μορφής βίας, ειδικά της επονομαζόμενης "λαϊκής", γιατί, όπως έλεγε « το κόστος της βίας είναι διπλό, τόσο για τον θύτη, όσο και για το θύμα».

Η επιστημονική του κατάρτιση και η νέα πνοή που έδωσε στην ιστοριογραφία, αλλά και η στάση ανυπακοής, την οποία πρώτα ο ίδιος τηρούσε  και ύστερα κήρυττε, όπως ήταν φυσικό, ξεσήκωσαν τους λογής καθεστωτικούς, ειδικά  "ιστορικούς", γιατί ο Ζιν ήταν ο καλύτερος καθρέφτης, για να αντικρύζουν και να ντρέπονται για το θολό και αναστραμένο είδωλο της  στρατευμένης τους "ιστορίας". Δέχτηκε από σφοδρές, μέχρι και ασυνάρτητες, παραληρηματικές επιθέσεις, όπως από το  "βραβευμένο ιστορικό" ΄Αρθουρ Σλέσινγκερ. Ο αξιολύπητος αυτός και παντοιοτρόπως εξαρτημένος από την Εξουσία  πανεπιστημιακός, είχε δηλώσει για τον Χάουαρντ Ζιν πως «εγώ δεν τον παίρνω πολύ στα σοβαρά»!  Αστείες κουβέντες,αστείου ατόμου.

Το καλοκαίρι του 2009,ο Ζιν βρισκόταν στην Αθήνα. Σε μια συζήτηση, του είχα ζητήσει να μας πει επιγραμματικά ποιος πρέπει να είναι ο πραγματικός ιστορικός. Εκείνος, ετοιμόλογος και «διαβασμένος»,όπως πάντα, απάντησε χωρίς περιστροφές: «Ο ιστορικός δε συγγράφει απλά ιστορία. Τη «γράφει» και ο ίδιος  με τη ζωή  και τις προσωπικές του επιλογές».

Στο καλό, δάσκαλε. Αλήθεια, ο κόσμος έγινε από χτες φτωχότερος.

  

                                       ***
Από τα βιβλία του Χάουαρντ Ζιν  έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά τα ακόλουθα:

● «Ιστορία του λαού των Ηνωμένων Πολιτειών» (Εκδ. Αιώρα)

● «Διακηρύξεις ανεξαρτησίας» (Εκδ. Εξάρχεια)

● «Από την Ιστορία στην πράξη- η δράση των πολιτών ως προϋπόθεση της δημοκρατίας» (Εκδ. Αιώρα)
● «Ο Μαρξ στο Σόχο» (Εκδ. Αιώρα) ● «Τρομοκρατία και πόλεμος» (Εκδ. Scripta)